Cykl "Cygańskie wersety" to jedno z wielu wydarzeń specjalnych tegorocznej edycji Letniej Akademii Filmowej. Dedykujemy go pamięci najbardziej znanej romskiej poetki - Papuszy, której stulecie urodzin przypada właśnie w tym roku. Od poezji przejdziemy do cygańskich motywów w kinie światowym oddającym jednocześnie filmowy hołd kulturze cygańskiej, która za nic ma sobie granice państw i próbuje znaleźć swoje miejsce wśród kultur innych narodów.

Jednym z głównych punktów programu będzie prezentacja twórczości Tony'ego Gatlifa, algierskiego reżysera, scenarzysty, epizodycznego aktora i kompozytora. Jego filmy są hołdem oddawanym cygańskiej kulturze i muzyce, zaś głównymi bohaterami są Cyganie, odmieńcy oraz ich wędrówka po świecie

Jego prawdziwe imię i nazwisko to Michel Dohmani, urodził się 10 września 1948 roku w Algierze. Jako nastolatek na fali uchodźców na początku lat 60-tych wyemigrował do Francji, gdzie ukończył szkołę aktorską i początkowo występował na scenie. Wtedy napisał swój pierwszy scenariusz, La Rage Au Poing, oparty na wspomnieniach z domów poprawczych. W 1975 wyreżyserował swój pierwszy pełnometrażowy obraz pt. La Tete en ruine, który jednak nigdy nie doczekał się premiery we Francji. Dopiero dzięki filmowi Les Princes nakręconym w 1983 roku Tony Gatlif został zauważony i doceniony przez krytykę.

Podczas Letniej Akademii Filmowej będziemy mogli zobaczyć jedne z jego najlepszych obrazów, m.in. Latcho Drom. Podczas pracy nad tym filmem reżyser przez rok podążał historycznymi i etnicznymi tropami Cyganów. Film zebrał bardzo dobre recenzje na festiwalu w Cannes, gdzie pokazywano go w ramach przeglądu Un Certain Regard. Kolejnym filmem będzie Mondo - historia osieroconego dziesięcioletniego dziecka, które pewnego dnia ląduje w Nicei. Film powstał pod wpływem spotkania z pisarzem Jean-Marie G. Le Clezio. A ponadto w Zwierzyńcu pokażemy Gadjo Dilo, filmprzedstawiający portret młodego mężczyzny, który w poszukiwaniu tajemniczej pieśniarki przybywa do cygańskiej wioski w Rumunii, a także powstały trzy lata później, w 2000 roku, Vengo będący hołdem folkowi Andaluzji, językowi Caló i kulturze Gianos przedstawionym w obrazie dwóch konkurujących ze sobą andaluzyjskich rodzin. Przedostatni film, Exils, to pełna szaleństwa i muzyki kronika podróży z Paryża przez Francję i Hiszpanię do Algierii. Z kolei najnowszy obraz Gatlifa z 2006 roku, pt. Transylwania to film, w którym bohaterom na każdym kroku towarzyszy piękna, tradycyjna muzyka. Główną bohaterką jest Włoszka Zingarina, która przybywa do Transylwanii w poszukiwaniu swojego ukochanego.

Pokazy filmowe to jednak tylko część swoistego festiwalu cygańskiego. Oprócz nich odbędą się ciekawe koncerty, spotkania z romskimi artystami i intelektualistami, wystawy, a także zostanie zorganizowany obóz cygański a w nim: prezentacje kuchni cygańskiej i tańców. Planujemy także ustawienie wozu cygańskiego zamienionego w mikro-kino.

DWIE GITARY reż. Piotr Smoleński, Polska 2006 (27 min)

Dokument prezentujący portret słynnego romskiego wykonawcy muzyki cygańskiej. Witt Michaj Burano opowiada o najważniejszych rzeczach w życiu Cyganów: o miłości do ludzi i natury, ale przede wszystkim do muzyki i tańca, bez której Romowie nie mogą żyć.