OPOWIEŚCI CYGAŃSKIEGO TABORU reż.: Jasmine Dellal; zdj.: Albert Maysles, Alain de Halleux, USA 2006 (110’)

Film funkcjonuje na trzech poziomach, które obejmują: zapis koncertów zarejestrowanych za pomocą kilku kamer i będącego prawdziwą ucztą muzyczną; autentyczne sceny z życia, przestawiające muzyków z daleka od świateł sceny, w ich rodzinnych domach, utrzymujących równowagę pomiędzy tradycją a nowoczesnością, obowiązkami rodzinnymi i zawodowymi oraz materiał filmowy o kulisach pracy artystów poznających się nawzajem i zaprzyjaźniających się w trakcie trasy koncertowej. Film stanowi celebrację życia i muzyki, ale nie unika szarej codzienności, ani kwestii społecznych, z którymi borykają się Romowie na całym świecie.

 

 

RÓŻOWE SNY reż.: Dusan Hanák; scen.: Dušan Dušek, Dusan Hanák; zdj.: Dodo Šimončič; muz.: Petr Hapka Czechosłowacja 1976 (81’)

To opowiedziana w komediowym tonie historia nieudanej próby przełamania kulturowego tabu: zakazanej miłości Słowaka i Cyganki, w której obyczajowe przyzwyczajenia okazały się silniejsze od uczucia dwojga młodych ludzi.

KAMIEŃ RZUCONY W GÓRĘreż.: Sándor Sára; scen.: Ferenc Kósa, Sándor Sára; zdj.: Sándor Sára ; muz.: András Szöllösy, Węgry 1968 (90’)

Bohater filmu - reżyser Balázs Pásztor - przywołuje pamięć o ludziach i wydarzeniach z lat 1949-1950 - doświadczenia, które mocno wpłynęły na jego przyszłe życie. Po uwięzieniu ojca z trudem pozyskuje pracę na dalekiej prowincji. Tam poznaje Iliasa Christowa, greckiego emigranta-komunistę. Razem uczestniczą w przymusowej kolektywizacji wsi w środku puszty, stykając się z przemocą i oszustwem ze strony władz. Bohater poznaje też leśny obóz Romów, gdzie jest świadkiem straszliwie upokarzających cygańską ludność praktyk brygady sanitarnej. Wstrząśnięty i przerażony tym wydarzeniem stara się je utrwalić na fotografiach.

 

 

TABOR WĘDRUJE DO NIEBA reż.: Emil Lotianu; scen. (na podstawie opowiadania Maksima Gorkiego): Emil Lotianu; zdj.: Rada Wołszaninowa; muz.: Siergiej Wroński, ZSRR 1975 (99’)

Podstawą dla filmu stały się opowiadania besarabskie Gorkiego o Cyganach. Jest to historia młodego Cygana Zobara, który "kochał konie, kochał kobiety, ale nade wszystko kochał wolność". Miłość pięknej Rady i Zobara jest dramatyczna, bowiem warunkiem jej spełnienia jest ukorzenie się dumnego chłopca, a to jest warunek nie do spełnienia. Tragizm tej historii polega na niemożności pogodzenia dwóch przeciwstawnych idei: wolności i miłości.

Reżyser stworzył widowisko pełne fantazji i temperamentu, urzekające barwą, urodą pejzażu i ludzi, malarską kompozycją kadru, a nade wszystko muzyką, cygańską pieśnią i tańcem, czerpiącą z autentycznego folkloru. Opisuje odchodzący świat od wewnątrz, prawdę o cygańskich plemionach, zwłaszcza ową tajemniczą umiejętność przekształcania przez Cyganów wszystkiego, co ich otacza, w sztukę. Jednak przy całym swym zauroczeniu malowniczym cygańskim światem reżyser dostrzega także jego prozę, okrucieństwo, nierzadko podłość. W taborze, jak w każdej zbiorowości, obowiązują określone reguły postępowania, istnieje ściśle przestrzegana hierarchia społeczna i tu także trzeba się dostosować.

 

 

SPOTKAŁEM NAWET SZCZĘŚLIWYCH CYGANÓW reż.: Aleksandar Petrović; scen.: Aleksandar Petrović; zdj.: Tomislav Pinter, Jugosławia 1967 (82’)

Nagroda Specjalna Jury i nagroda FIPRESCI na MFF w Cannes'1967

Dramatyczny opis środowiska mało w latach 60-tych przez filmowców rozpoznanego, a otoczonego nimbem niezwykłości. W tym pięknym, utrzymanym w nieco balladowej konwencji filmie o życiu cygańskiej społeczności, reżyser opowiada o wielkim uczuciu, tak gwałtownym, że prowadzącym do zbrodni. Akcja filmu rozgrywa się na zupełnych peryferiach rozwiniętej i zurbanizowanej cywilizacji, w samym środku cygańskiej enklawy, w wielonarodowościowej Wojwodinie. Tu czas się zatrzymał a ludzie egzystują na granicy nędzy, z dnia na dzień. Młody Bora żyje gwałtownie, próbuje zapanować nad swoim życiem i przeżywa namiętną miłość do młodziutkiej Tisy. To oznacza początek gwałtownego konfliktu z zazdrosnym o pasierbicę Mirtą… 

 

 

Sample Image