ROZMOWY O JESIENI ŻYCIA

ROZMOWY O JESIENI ŻYCIA,

czyli filmowe dyskusje na temat życiowego bilansu.

Po chwilach upojnego szaleństwa nastąpi na ekranie przeskok czasowy. Do chwili kiedy wypada zacząć przygotowywać życiowy bilans. Kiedy człowiek potrafi cieszyć się każdym dniem, każdą chwilą. Kiedy z przeszłości zostały tylko wspomnienia, a niczego nie planuje się już na długi dystans. Za to jest czas by prowadzić "Rozmowy o jesieni życia".

W ramach cyklu m.in. pokazano następujące filmy:

BABIE LATO reż. Vladimír Michálek, Czechy 2001
DZIECI NATURY (Börn nattùrunnar) reż.: Fridrik Thór Fridriksson,Islandia 1991
TOKIJSKA OPOWIEŚĆ (Tokyo monogatari) reż.: Yasujiro Ozu, Japonia 1953
80 DNI (80 egunean) reż.: José Maria Goenaga, Jon Garano, Hiszpania 2010
BALLADA O NARAYAMIE (Narayama Bushi-ko) reż.: Shohei Imamura, Japonia 1983
CO SIĘ ZDARZYŁO BABY JANE (What Ever Happened to Baby Jane) reż.: Robert Aldrich, USA 1962
GINGER I FRED (Ginger e Fred) reż.: Federico Fellini, Włochy/Francja 1985
NAD ZŁOTYM STAWEM (On Golden Pond) reż. Mark Rydell, USA 1981
PORTIER Z HOTELU ATLANTIC (Der Letzte Mann) reż.: Friedrich Wilhelm Murnau, Niemcy 1924
PROGNOZA POGODY reż.: Antoni Krauze, Polska 1982
SIERPNIOWE WIELORYBY (The Whales of August) reż.: Lindsay Anderson, USA 1987
UMBERTO D. reż.: Vittorio De Sica, Włochy 1951

BABIE LATO
reż.: Vladimir Michálek
scen.: Jiři Hubač
zdj.: Martin Štrba
scenogr.: Jiři Brožek
w.: Vlastimil Brodský (František Hána), Stella Zázvorková (Emilia), Stanislav Zindulka (Edward), Ondřej Vetchý (Jára), Petra Špalkvá (Králová), Jiři Lábus (agent nieruchomości), Zita Kabátová (Maruška), Kateřina Pindejová (sędzia), Lubomir Kostelka (Vondraček)
prod.: Czechy 2001 (95 min)

Złoty Zimorodek na festiwalu Czeskich Filmów Fabularnych w Pilznie ‘2002

(…) Pożegnalną rolę Brodský zagrał w „Babim lecie” Vladimira Michálka. To ciepła i dobroduszna opowieść o jesieni życia. 75-letni emeryt nie przyjmuje do świadomości faktu starzenia się. W przeciwieństwie do swej małżonki, zaprzątniętej myślami o przygotowaniu sobie zawczasu godnego pochówku, chce do woli używać życia. Ten blagier, kpiarz i utracjusz ma ciągle mnóstwo pomysłów i planów. Jego żywiołem jest robienie kawałów. Kiedyś chórzysta w operetce, dziś sam obsadza się w głównych rolach, za scenę służy mu ulica, widzami stają się przypadkowi przechodnie. Żona, choć nie podziela jego sposobu bycia, ma wiele wyrozumiałości dla wiecznego bon vivanta. Do czasu aż odkryje, że wesoły staruszek przepuścił skrzętnie przez nią gromadzone oszczędności na pogrzeb. Potem jest jeszcze gorzej, ona sama staje się ofiarą jego okrutnego żartu. Chcąc nie chcąc decyduje się na rozwód. Rozprawa rozwodowa ma jednak niekonwencjonalny przebieg. Adwokat wytacza przeciw pozwanemu najcięższe zarzuty. Na sali sądowej najgorliwszą obrończynią niesfornego małżonka, która potrafi najlepiej wytłumaczyć wszystkie jego wybryki, staje się właśnie żona. A sama rozprawa zmienia się we wzruszające wyznanie miłości dwojga ludzi u schyłku życia.
Vlastimil Brodský zagrał swoją ostatnią filmową rolę koncertowo. Szczególną uwagę przykuwa w jednej scenie. Kiedy licytuje się z przyjacielem na przypadłości coraz gorzej funkcjonującego organizmu, bawi się atrapą pistoletu i mimochodem rzuca, że to byłby najlepszy sposób na pokonanie wydłużającej się listy, odbierających chęć do życia, chorób. Mając świadomość, że kilka miesięcy później ten fragment scenariusza ziścił się naprawdę, ogląda się tę scenę niczym złowieszcze memento. (…)

DZIECI NATURY (Börn nattùrunnar)
reż.: Fridrik Thór Fridriksson
scen.: Einar Már Gudmundsson, Fridrik Thór Fridriksson
zdj.: Ari Kristinsson
muz.: Hilmar Orn Hilmarsson
w.: Gisli Halldorsson (Geirri), Sigridur Hagalin (Stella), Baldwin Halldorsson (Varðstjóri), Bruno Ganz (Engill), Egill Ólafsson (policjant)
prod.: Islandia 1991 (129 min)

Tytułowym dzieckiem natury jest stary farmer z północnych rejonów wyspy, który właśnie farmerem być przestaje. Gospodarstwo ulega likwidacji, inwentarz żywy jest ładowany na platformy i wywożony. Stary Geirri opuszcza farmę jako ostatni. Jedzie do Reykjaviku, do córki i zięcia. Przez jakiś czas mieszka u nich, potem ląduje w domu starców. Geirri spotyka w domu starców koleżankę ze szkoły; obydwoje postanawiają uciec.

TOKIJSKA OPOWIEŚĆ (Tokyo monogatari)
reż.: Yasujiro Ozu
scen.: Kogo Noda, Yasujiro Ozu
zdj.: Yuharu Atsuta
muz.: Takanori Saito
w.: Chishu Ryu (Shukishi Hirayama), Chieko Higashiyama (Tomi Hirayama), Setsuko Hara (Noriko), So Yamamura (Koichi Hirayama), Kuniko Miyake (Fumiko Hirayama), Nobuo Nakamura (Kurazo Kaneko), Ejiro Tono (Numato), Hisao Toake (Hattori), Shiro Osaka (Keizo Hirayama)
prod.: Japonia 1953 (139 min)

„Czyż życie nie jest rozczrowujące?” – pyta młoda dziewczyna swą owdowiałą szwagierkę podczas pogrzebu matki. „Jest” – odpowiada z uśmiechem zapytana. Ta krótka wymiana zdań pod koniec arcydzieła Yasujiro Ozu, zatytułowanego „Tokijska opowieść”, wprowadza znany z innych jego filmów nastrój całkowitej akceptacji. Gra aktorów, miejsce akcji – mieszkanie na poziomie klasy średniej, które dziewczyna dotąd dzieliła ze starymi rodzicami – oraz dialogi, wszystko jest zupełnie naturalne. Ani przez moment nie wydaje się, że akcja zmierza do jakiejś kulminacji, za to zwyczajne rozmowy zdają się zawierać ogromny ładunek emocjonalny, a także filozoficzny.

80 DNI (80 egunean)
reż.: José Maria Goenaga, Jon Garano
scen.: José Maria Goenaga, Jon Garano
zdj.: Javier Aquirre
muz.: Pascal Gaigne
w.: Itziar Aizpuru ( ), Mariasun Pagoaga ( ), José Argoitia ( ), Zorion Eguileor ( )
prod.: Hiszpania 2010 (105 min)

Dwie kobiety spotykają się, odwiedzając bliskich w szpitalu, i rozpoznają w sobie przyjaciółki sprzed lat. Maite jest wyzwolona i niezależna, Axun wiedzie ciche życie na prowincji, zajmując się domem i mężem. Różnią się, jednak kilka dni razem w szpitalu wystarczy, by powróciło szalone tętno młodzieńczej fascynacji.

BALLADA O NARAYAMIE (Narayama Bushi-ko)
reż.: Shohei Imamura
scen. (na podst. opowiadań Shichiro Fukazawy): Shohei Imamura
zdj.: Masao Tochizawa
muz.: Shinichiro Ikebe
w.: Ken Ogata (Tatsuhei), Sumiko Sakamoto (Orin-yan), Tonpei Hidari (Risuke), Takejo Aki (Tama-yan), Shoichi Ozawa (Shozo), Mitsuaki Fukamizu (Tada-yan), Seiji Kurasaki (Kesakichi), Junko Takada (Matsu-yan), Mitsuko Baisho (Oei), Taiji Tonoyama (przywódca starców)
prod.: Japonia 1983 (130 min)

Złota Palma na MFF w Cannes’ 1983

(…) Centralną postacią filmu jest wdowa Orin, która kończy sześćdziesiąt dziewięć lat. Kto przekroczył siedemdziesiąty rok życia, staje się niepotrzebny, powinien sam odejść na górę Narayama i tam pozostać na zawsze. Tak każe obyczaj.

CO SIĘ ZDARZYŁO BABY JANE (What Ever Happened to Baby Jane)
reż.: Robert Aldrich
scen. (na podst. powieści Henry’ego Farrella): Lukas Heller
zdj.: Ernest Heller
muz.: Frank De Vol
w.: Bette Davis (Baby Jane), Joan Crawford (Blanche), Victor Buono (Edwin), Marjorie Bennett (jego matka), Anna Lee (pani Bates), Maidie Norman (Elvira), Barbara Merrill (Liza), Dave Willock (Ray), Ann Barton (jego żona)
prod.: USA 1962 (133 min)

Były dwie siostry: Jane i Blanche. Jane, jako sześcioletnia dziewczynka, zrobiła karierę na deskach variété u boku pomysłowego ojca, aktora. Publiczność szalała za nią. Sprzedawano lalki ochrzczone jej imieniem, wdzięczne blondaski w białych sukienkach. Później się wszystko skończyło. Jane nie miała talentu. Wypłynęła natomiast jej siostra. Została zaangażowana przez Hollywood, stała się gwiazdą. Baby Jane, na żądanie Blanche, dawano także role. Ale je kładła. Karierę Blanche przerwał nieszczęśliwy wypadek, który spowodowała zazdrosna Jane. Blanche została kaleką.

GINGER I FRED (Ginger e Fred)
reż.: Federico Fellini
scen.: Federico Fellini, Tonino Guerra
zdj.: Tonino Delli Colli, Ennio Guarnieri
muz.: Nicola Piovani
w.: Giulietta Masina (Ginger), Marcello Mastroianni (Fred), Franco Fabrizi (prezenter), Frederick Ladenburg (admirał), Jacques Henri Lartique (braciszek Gerolamo), Toto Mignone (Toto), Augusto Poderosi (tranwestyta), Laurentina Guidotti (sekretarka), Francesco Casale (mafioso), Gianfranco Alpestre (adwokat), Luciano Lombardo (żonaty ksiądz), Cosima Chiusoli (żona księdza)
prod.: Włochy/Francja 1985 (125 min)

Pippo Botticella i Amelia Bonetti, dwoje nieudanych artystów, dwoje istot, jak niemal wszyscy, niespełnionych. Poniechali swej profesji, nie umieli sprostać uczuciom. Ona została energiczną i pryncypialną właścicielką sklepu, on – włóczęgą nie stroniącym od kieliszka i podejrzanego towarzystwa, ciągle jeszcze łudzącym się samooszukańczą nadzieją, że któregoś dnia zacznie prawdziwe życie.

NAD ZŁOTYM STAWEM (On Golden Pond)
reż.: Mark Rydell
scen. (na podst. własnej sztuki): Ernest Thompson
zdj.: Billy Williams (III)
muz.: Dave Grusin
w.: Henry Fonda (Norman Thayler), Katharine Hepburn (Ethel), Jane Fonda ((Chelsea), Doug McKeon (Billy Ray), Dabney Coleman (Bill)
prod.: USA 1981 (109 min)

W napiętych stosunkach osiemdziesięcioletniego Normana i czterdziestoletniej Chelsea, która przyjechała do letniego domu rodziców nie tylko z kandydatem na kolejnego męża, ale i jego synem, można dopatrywać się odbicia rzeczywistej sytuacji w rodzinie Fondów. (…)
W filmie główną postacią okazuje się zresztą matka. Mimo podeszłego wieku traktuje ona życie zawsze z tym samym radosnym zaciekawieniem. Jej odporność na niespodzianki i pogoda wynikają z niezgody na bierność. Bierze sprawy w swoje ręce nie zrażając się ani uporem męża, ani krnąbrnością córki; nie przyjmuje jak katastrofy obecności pochmurnego trzynastolatka.

PORTIER Z HOTELU ATLANTIC (Der Letzte Mann)
reż.: Friedrich Wilhelm Murnau
scen.: Carl Mayer
zdj.: Karl Freund, Robert Baberske
w.: Emil Jannings (portier), Maly Delschaft (jego córka), Hans Unterkircher (dyrektor hotelu), Emilie Kurz (ciotka), Georg John (stróż nocny), Max Hiller (jej mąż), Emmy Wyda (sąsiadka), Olaf Storm (młody klient), Hermann Vallentin (zamożny klient)
prod.: Niemcy 1924 (80 min)
Muzykę do filmu wykona na żywo Orkiestra Symfoniczna im. Karola Namysłowskiego w Zamościu, pod batutą kompozytora – Rafała Rozmusa.

Jedno z klasycznych arcydzieł kina niemego. Stary portier w luksusowym hotelu w Berlinie traci nagle prestiżową posadę, i to akurat w dniu ślubu swej córki. Przywiązany szczególnie do wspaniałego uniformu bohater przeżywa przeniesienie do sprzątania toalety jako wielką degradację. Dlatego kradnie uniform, lecz prawda szybko wychodzi na jaw i zostaje jeszcze bardziej upokorzony.

PROGNOZA POGODY
reż.: Antoni Krauze
scen. (na motywach opowiadania „Zdarzenie w miasteczku” Marka Nowakowskiego): Antoni Krauze
zdj.: Krzysztof Pakulski
muz.: Zbigniew Preisner
w.: Halina Buyno-Łoza (Pelagia), Henryka Janikowska (kierowniczka), Lena Wilczyńska (Ksenia), Jerzy Block (Obcy), Włodzimierz Kwaskowski (Ziemianin), Jan Łopuszniak (Listonosz), Mieczysław Łoza (Ideowiec), Witold Pyrkosz (kierownik domu starców), Edward Rączkowski (Bradziaga), Zbigniew Buczkowski (kelner)
prod.: Polska 1982 (90 min)

Jest listopad 1981. Pensjonariusze położonego na uboczu Domu Starców dowiadują się, co słychać w kraju – a od przeszło roku słychać bardzo dużo – właściwie tylko z telewizji. Tego wieczoru spikerka dziennika chłodno i obojętnie informuje z ekranu, że nie jesteśmy przygotowani na żadną zimę, nawet najłagodniejszą, ci, którzy mogą, powinni rozproszyć się po wsiach, gdzie łatwiej o żywność i drewno na opał, inaczej na wiosnę nie doliczymy się wielu spośród nas. (Taki tekst ukazał się w rzeczywistości w „Życiu Warszawy”, telewizja go cytowała). Późnym wieczorem przed dom zajeżdża ciężarówka. Wyładowują z niej chyłkiem makabryczny ładunek: trumny. Dużo trumien.

SIERPNIOWE WIELORYBY (The Whales of August)
reż.: Lindsay Anderson
scen. (na podst. własnej sztuki): David Barry
zdj.: Mike Fash
w.: Bette Davis (Libby Strong), Lillian Gish (Sarah Webber), Vincent Price (Mananov), Ann Sothern (Tisha Doughty), Frank Grimes (Beckwith)
prod.: USA 1987 (112 min)

Jest to opowieść o dwóch dniach z życia starych kobiet – sióstr Libby i Sary, spędzających lato w nadmorskim domu w Maine. Obie wiele przeżyły razem, niejako skazane na siebie. Tragiczne okoliczności zabrały ich mężczyzn. Znają się dobrze, aż za dobrze. I często są sobą znużone, tym bardziej że wiek im coraz bardziej doskwiera.

UMBERTO D.
reż.: Vittorio De Sica
scen.: Cesare Zavattini, Vittorio De Sica
zdj.: Aldo Graziati
muz.: Alessandro Cicognini
w.: Carlo Battisti (Umberto Domenico Ferrari), Maria Pia Casilio (Maria), Lina Gennari (pani Belloni), Memmo Carotenuto (pacjent), Alberto Albani (kochanek)
prod.: Włochy 1951 (89 min)

Umberto D. to kulturalny, emerytowany urzędnik, żyjący w bardzo skromnych warunkach, mający kłopoty z opłaceniem komornego. Przyciśnięty biedą staruszek nie może zdobyć 15 000 lirów na pokrycie długu u właścicielki mieszkania, ta zaś ma zamiar wyeksmitować go z zajmowanego od trzydziestu lat pokoju, który będzie jej potrzebny po zamążpójściu; kiedy zawodzą kolejne próby zdobycia pieniędzy, bohater decyduje się na samobójstwo i wprawdzie nie popełnia go, powstrzymany przez swojego psa, ale przecież pozostaje bez szans na lepsze jutro.