RODZINNY DUET - PAOLO I VITTORIO TAVIANI
Vittorio Taviani przyszedł na świat w toskańskim miasteczku San Miniato w 1929 r., po dwóch latach dołączył do niego Paolo. Od tej chwili stali się nierozłączni i, przynajmniej jeśli chodzi o karierę zawodową, będzie się o nich zawsze mówić w liczbie mnogiej.
W lecie 1944 r. w katedrze w San Miniato, uciekając się do okrutnego podstępu, naziści dokonali masakry miejscowej ludności. Dziesięć lat później bracia Taviani, we współpracy z Valentino Orsinim i Cesare Zavattinim, nakręcą swój pierwszy film dokumentalny, stanowiący rekonstrukcję tragicznych wydarzeń, dokonaną z pomocą naocznych świadków. Po latach powrócą do tego tematu w jednym ze swoich najgłośniejszych filmów „Noc świętego Wawrzyńca”,
NOC ŚW. WAWRZYŃCA (La notte di San Lorenzo)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen.: Paolo i Vittorio Taviani, Giuliani G. De Negri, Tonino Guerra
zdj.: Franco Di Giacomo
muz : Nicola Piovani
w.: Omero Antonutt (Galvano), Margarita Lozano (Concetta), Claudio Bigagli (Corrado), Miriam Guidelli (Belindia), Massimo Bonetti (Nicola), Enrica Maria Modugno (Mara), Sabina Vannucchi (Rosanna), Giorgio Naddi (biskup)
prod.: Włochy 1982 (105 min)
Grand Prix Jury na MFF w Cannes’ 1982 ; nagrody david di Donatello’ 1983 za najlepszy film, reżyserię, zdjęcia, montaż i dla producenta
Jest rok 1944, walec wojny przetacza się przez Półwysep Apeniński, miasteczko San Martino ma być bronione przez Niemców, którzy zielonymi krzyżami oznaczyli domy skazane na wysadzenie w powietrze. Mieszkańcom nakazano zebrać się w katedrze i oczekiwać dalszych poleceń. Panuje, poza lękiem generalna nieufność do Niemców i miejscowych faszystów, którzy w czarnych koszulach uwijają się między zdenerwowanymi mieszkańcami miasteczka. Wieczorem, w katedrze, dojrzewa decyzja, by pod osłoną nocy opuścić mury miejskie i polnymi drożynami pomaszerować w kierunku Amerykanów, znajdujących się rzekomo gdzieś niedaleko.
GOOD MORNING, BABILONIA (Good Morning, Babylone)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen. (na podst. pomysłu Lloyda Fonviella): Paolo i Vittorio Taviani, Tonino Guerra
zdj.: Giuseppe Lanci
muz : Nicolo Piovani
w.: Omero Antonutti (Bonanno), Vincent Spano (Nicola), Joaquim de Almeida (Andrea), Greta Scacchi (Edna), Desiree Becker (Mabel), Charles Dance (D.W. Griffith)
prod.: Włochy/ Francja/ USA 1987 (118 min)
Opowieść dzieli się jakby na akty- sekwencje. po uwerturze nastąpi ostatnia wieczerza rodziny kamieniarzy, podczas której „padre padrone” Bonanno rozwiązuje firmę zadłużoną i bez zamówień. Żegnając Nicolę i Andreę, którzy jak Argonauci ruszą wnet za Wielką Wodę po dolarowe złote runo, ich stary ojciec obiecuje: „Kładąc się będę mówił każdego wieczora „Good Morning” bo wtedy będziecie wstawali do pracy w tej waszej Ameryce”. Jakiej pracy? Z początku godnej Odyseusza doświadczanego przez Circe: rzemieślnicy o złotych rękach taplają się w gnoju pasąc amerykańskie wieprze. Ale dopisuje im szczęście. Zgarnięci z pustynnej farmy przez rodaków jadących budować „diamentowa wieżę” w pawilonie włoskim Wystawy Światowej- Andrea i Nicola wylądują niebawem w „świętym lasku” słonecznego Hollywoodu.
KAOS
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen. (na motywach „Opowiadań na cały rok” Luigi Pirandella): Paolo i Vittorio Taviani, Tonino Guerra
zdj.: Giuseppe Lanci
muz.: Nicola Piovani
w.: Margherita Lozano (matka), Orazzio Torrisi (syn), Claudio Bigagli (lunatyk), Enrica Maria Modugno (jego żona), Massimo Bonetti (Saro), Ciccio Ingrassia (Don Lollo), Biagio Barone (Salvatore**), Omero Antonutti (Pirandello), Regina Bianchi (jego matka)
prod.: Włochy/Francja 1984 (180 min)
* Franco Franchi (wuj Dima)
** Salvatore Rossi (jego matka)
Nagrody David di Donatello’1985 za scenariusz i dla producenta
Na „Kaos” składają się cztery nowele, oparte na opowiadaniach Luigi Pirandella z jego cyklu „Nowele na cały rok”.
KWIATUSZEK (Fiorile)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen.: László Krasznahorkai, Béla Tarr
zdj.: Fred Kelemen
w.: János Derzsi (Ohlsdorfer), Erika Bók (jego córka), Mihály Kormos (Bernhard)
prod.: Węgry/ Francja/ Niemcy/ Szwajcaria/ USA 2011 (146 min)
Srebrny Niedźwiedź oraz nagroda FIPRESCI na MFF w Berlinie’ 2011
W słoneczny dzień przez zachwycający krajobraz Toskanii mknie samochód z rodziną Benedettich: Luigim, jego francuska żoną Juliette i dwójką dzieci, Simoną i Emiliem. Podążają do wspaniałego pałacu, który niegdyś należał do Benedettich, a dziś zamieniony został na hotel. Luigi, wychowany, wykształcony i od lat mieszkający we Francji przybywa w rodzinne strony, by spotkać się z ojcem i przedstawić mu dzieci.
ŁĄKA (Il prato)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen.: Paolo i Vittorio Taviani, Gianni Sbarra
zdj.: Franco Di Giacomo
muz.: Ennio Morricone
w.: Michele Placido (Enzo), Saverio Marconi (Giovanni), Isabella Rossellini (Eugenia), Giulio Brogi (Sergio), Angela Goodwin (matka Giovanniego), Ermanno Taviani (Stefano)
prod.: Włochy 1979 (115 min)
Młody prawnik Giovanni rezygnuje z wykonywania swego zawodu i wyjeżdża na wieś, do Toskanii, wiążąc swój los z Eugenią i Enzo, parą narzeczonych, którzy pragną założyć komunę rolniczą na opuszczonych ziemiach.
POWINOWACTWA Z WYBORU (Affinitá elettive)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen. (na podst. powieści J. W. Goethego): Paolo i Vittorio Taviani
zdj.: Giuseppe Lanci
w.: Isabelle Huppert (Carlotta), Marie Gillain (Ottilia), Jean-Hugues Anglade (Edoardo), Fabrizio Bentivoglio (Ottone), Massimo Popolizio (markiz), Laura Marinoni (markiza)
prod.: Włochy/ Francja 1996 (98 min)
„Powinowactwa z wyboru” Tavianich, adaptacja słynnej powieści Goethego, stanowi jedną z najbardziej harmonijnych i wysmakowanych pozycji w filmografii. Stajemy na gruncie skomplikowanej i niekontrolowanej chemii uczuć, których doświadcza na żywo czworo bohaterów „Powinowactw z wyboru”: Carlotta i jej mąż Edoardo z jednej strony, z drugiej zaś- ich chrzestna córka Ottilia i najbliższy przyjaciel Ottone. Było im przeznaczone znaleźć się pod jednym dachem w ciszy spokojnych pagórków toskańskich: kwartet „pięknych serc”, które naturalne impulsy naprowadzają na myśli o zmianie miłosnych partnerów. I właśnie owe skrzyżowane fascynacje decydują o słynnej nocy miłosnej, w wyniku której rodzi się dziecko Carlotty i Edoarda- trudny węzeł narracyjny, rozwiązany przez Tavianich i godna pochwały subtelnością, a który będzie bodźcem do tragedii wynikającej z nowego układu stosunków.
SŁOŃCE TAKŻE W NOCY (Il sole anche di notte)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen. ( na podst. “Ojca Sergiusza” Lwa Tołstoja): Paolo i Vittorio Taviani, Tonino Guerra
zdj.: Giuseppe Lanci
muz.: Nicola Piovani
w.: Julian Sands (Sergio), Patricia Millardet (szlachcianka), Nastassja Kinski (panna młoda), Charlotte Gainsbourg (Matylda)
prod.: Włochy/ Francja/ Niemcy 1990 (112 min)
Młody kadet gwardii królewskiej w oświeconym Neapolu z połowy wieku XVIII staje się faworytem króla Karola III, który swata mu piękną i bogata pannę z najświetniejszego rodu (Nastassja Kinski). W dniu ślubu oblubienica wyznaje nowożeńcowi- o czym zapałem szeptano u dworu- że była królewską kochanką. Upokorzony, zrozpaczony Sergio wstępuje do seminarium duchownego. Jego wyświęcenie na kapłana organizuje biskup jak sensacyjne wydarzenie towarzyskie- bohatera zdaje się czekać duchowna kariera. Sergio żąda jednak wysłania go do odludnej górskiej kaplicy jako pustelnika. Pewnej burzliwej nocy przejeżdżająca w wesołym towarzystwie arystokratka (Patricia Millardet) postanawia uwieść księdza. Wodzony na pokuszenie Sergio odrąbuje sobie palec, by nie ulec namiętności, co płochą towarzyszkę skłania do pójścia do klasztoru. Chwała pustelnika rozchodzi się po świecie, wywołuje pielgrzymki, uzdrowienia, nawrócenia, aż do chwili, gdy bohater zapomni się z nieszczęśliwą, chorą i niewinną dziewczyną (Charlotte Gainsbourg). Przerażony grzechem porzuca kaplicę i po próbie samobójstwa przemyka do rodzinnej wsi, by pomodlić się na grobie rodziców. „I już go nie zobaczono więcej”- powiada kończący film komentarz.
ŚMIEJESZ SIĘ (Tu ridi)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen. (na podst. opowiadań Luigi Pirandello): Paolo i Vittorio Taviani
zdj.: Giuseppe Lanci
muz.: Nicola Piovani
w.: Antonio Albanese (Felice), Sabrina Ferilli (Nora), Luca Zingaretti (Migliori), Giuseppe Cederna (Rambaldi), Dario Cantarelli (doktor), Turi Ferro (Ballaro), Lello Arena (Rocco), Orio Scaduto (pierwszy porywacz), Ludovico Calderera (drugi porywacz), Roberto Fuzio (trzeci porywacz)
prod.: Włochy 1998 (102 min)
Nagroda za reżyserię na MFF w Mar Del Plata’1998
Śmiejesz się” można podzielić na dwie części: „Felice” i „Porwania”. Pierwsza to historia dotycząca Felice (Antonio Albanese), smutnego mężczyzny z głową dotkniętą łysiną. Nie ona jest jednak jego największym problemem. Cierpi on bowiem na dziwną dolegliwość – śmieje się przez sen, chociaż na jawie nie ma ku temu żadnych przesłanek. Historia Felice składa się z samych niepowodzeń, które czynią oglądany obraz momentami absurdalnym – jego kariera śpiewaka operowego legła w gruzach, co zmusiło go do podjęcia pracy jako księgowy, a najlepszy przyjaciel ciągle obrywa nękany przez miejscowego faszystę. Felice nie jest w stanie pomóc ani jemu, ani sobie.
W drugiej części filmowcy przedstawili historię porwania z dramatu pisarza wzbogacając ją o wątki współczesne. Na ekranie śledzimy losy lekarza więzionego w górach przez wiejskich bandytów. Wkrótce okazuje się, że to porwanie jest tylko jednym z wielu.
WE WŁADZY OJCA (Padre padrone)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen. (na podst. powieści Gavina Leddy): Paolo i Vittorio Taviani
zdj.: Mario Masini
muz : Egisto Macchi
w.: Saverio Marconi (Gavino Ledda), Omero Antonutti (jego ojciec), Marcella Michelangeli (jego matka), Fabrizio Forte (mały Gavino), Mario Cenna (pasterz), Nanni Moretti (Cesare),Stanko Molnar (Sebastiano), Cristiana Piazza (nauczycielka)
prod.: Włochy 1977 (110 min)
Złota Palma oraz nagroda FIPRESCI na MFF w Cannes’ 1977
Historia Gavina Leddy, sardyńskiego glottologa, który aż do pełnoletności był analfabetą, a przecież nie tylko osiągnął sukces naukowy jako lingwista po studiach w rzymskim uniwersytecie la sapienza, ale nie zerwał więzi z ziemia rodzinną, na której tak był pognębiony- i zrobił to wcale nie po to tylko, by zatriumfować. Został specjalistą od dziedzictwa językowego Sardynii.
ZMARTWYCHWSTANIE (Resurrezione)
reż.: Paolo i Vittorio Taviani
scen. (na podst. powieści Lwa Tołstoja): Paolo i Vittorio Taviani
zdj.: Franco Di Giacomo
muz.: Nicola Piovani
w.: Timothy Peach (książę Niechliudow), Stefania Rocca (Katia Masłowa), Giulio Scarpati (Simonson), Marie Baumer (Missy), Eva Christian (Agrafena), Marina Vlady (ciotka księżna)
prod.: Włochy/Francja/Niemcy 2001 (180 min)
Grand Prix na MFF w Moskwie’2002
Książę Niechliudow, przysięgły w poszlakowym procesie o otrucie z przerażeniem rozpoznaje w głównej oskarżonej, prostytutce Katiuszy, dziewczynę, którą niegdyś uwiódł i porzucił. Przypisując sobie winę za dalsze jej losy, daremnie stara się o jej uniewinnienie. Jedzie za skazaną na syberyjską katorgę, by jej pomagać i proponuje małżeństwo. Ale Katiusza, właśnie dlatego, że odnalazła w sobie gorące uczucie do księcia – odmawia.
