Biuro odzyskanych filmów
Dystrybucja kinowa - niegdyś w Związku Radzieckim, a później w Rosji - przechodziła różne meandry i ma swoje tajemnice. Obok filmów robionych na zamówienie aktualnej władzy, powstawały dzieła artystów obdarzonych niezależnością myślenia. Jedne z nich od razu trafiały na półki, inne na krótko pojawiały się na ekranach, by po poddaniu zmasowanej krytyce szybko z nich zniknąć. A jeszcze inne przemknęły przez nie niezauważone przez nikogo, cierpliwie czekając na szansę spóźnionego odkrycia. W Zwierzyńcu pokażemy niektóre z nich, którym przytrafiły się takie dziwne przypadki.
SZCZĘŚCIE (Szczastje) reż. Aleksandr Miedwiedkin
ZSRR 1935 (70 min)
w.: Piotr Zinowjew, Jelena Jegorowa, Nikołaj Czerkasow
Nie ma takiego nieszczęścia, które by nie spadło na głowę biednego chłopa Chmyra. Jego żona ma go w końcu dość i wyrzuca z domu tam, gdzie go oczy poniosą. Żegna go słowami: "Idź szukać szczęścia i nie wracaj z pustymi rękami". Chmyr wyrusza w drogę i trafia na rozstaje z trzema drogowskazami. "Pójdziesz w prawo, zginiesz" - głosi pierwszy. "Pójdziesz prosto, zdechniesz" - ostrzega drugi. "Pójdziesz w lewo, nie umrzesz, ale i żyć nie będziesz" - intryguje trzeci. Chmyr jeszcze nie wie, że to sama Rosja stanęła na rozdrożu i każdy wybór nie wróży nic dobrego...
PRZEWODNICZĄCY (Predsiedatiel) reż. Aleksiej Sałtykow
ZSRR 1964 (164 min)
w.: Michaił Uljanow, Iwan Łapikow, Nonna Mordiukowa
Jeden z najgłośniej dyskutowanych filmów w kinie radzieckim lat 60. Jego pomyślany demaskatorsko scenariusz (oparty na rozrachunkowej powieści Jurija Nagibina) miał na celu odsłonić działanie możliwie wielu mechanizmów społecznych i politycznych okresu "kultu jednostki". Ich obraz był uprzednio w kinie przesłonięty kurtyną milczenia lub przedstawiany tendencyjnie.
GRZĘZAWISKO (Trjasina) reż. Grigorij Czuchraj
ZSRR 1978 (132 min)
w.: Nonna Mordiukowa, Andriej Nikołajew, Wadim Spiridonow
Matrionie wojna zdążyła już zabrać najbliższych: najpierw poległ jej mąż, a potem starszy syn. Teraz armia upomina się o drugiego syna. Tym razem Matriona postanawia się zbuntować - nie odda swego dziecka na pewną śmierć. Takie wyzwanie, negujące sens ofiary dla Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, musiało spotkać się z potępieniem i ostracyzmem ze strony patriotycznie nastawionego otoczenia. Podobna fala krytyki spadła na reżysera, za próbę pokazania i zrozumienia takiej postawy. W rezultacie film trafił na półki.
ŻYCIE Z IDIOTĄ (Żizń s idiotom) reż. Aleksandr Rogożkin
Rosja 1993 (64 min)
w.: Aleksandr Romancow, Wiktor Choziainow, Siergiej Migicko
Adaptacja opowiadań Wiktora Jerofiejewa. Rogożkin sięga po raz kolejny po temat zafascynowania przemocą. Jego postacie są karykaturalne i jednocześnie archetypiczne: rozmamłany inteligent, proustowska kobieta i prostacki degenerat. Ich relacje przekładają się na ciąg obrazów hipnotyzujących swoją potwornością.
PŁASZCZ CASANOWY (Płaszcz Kazanowy) reż. Aleksandr Galin
Rosja/Włochy 1993 (94 min)
w.: Inna Czurikowa, Luca Barbareschi, Jekatierina Grabbe
Nagroda za najlepszą rolę kobiecą (I. Czurikowa) na festiwalu KINOTAWR'1994
Delegacja rosyjskich związkowców wybiera się do Wenecji. W towarzystwie przodowników pracy, Chloja wygląda jak "biała wrona". To jej pierwszy zagraniczny wyjazd i to od razu do ojczyzny Casanowy. Nic dziwnego, że z miejsca zadurzy się w przystojnym Włochu. Nie podejrzewa nawet, że to oszust żerujący na kobietach...
MISTRZ I MAŁGORZATA (Master i Margarita) reż. Jurij Kara
Rosja 1994 (125 min)
w.: Wiktor Rakow, Anastazja Wertyńska, Nikołaj Burlajew
Stosunkowo wierna ekranizacja nieśmiertelnej powieści Bułhakowa. Pojawiają się tu jednak postacie w książce pozornie nieobecne, aczkolwiek dla jej powstania ważne: Włodzimierz Lenin, Józef Stalin i Adolf Hitler (bal u Wolanda). Są za to wątki, które Kara pominął. Film był jedną z najdroższych produkcji kina rosyjskiego (15 mln $), ale wskutek pechowych okoliczności (robota Szatana?), miał swoją premierę dopiero po siedemnastu latach od powstania.
UCIECZKA (Pobieg) reż. Jegor Konczałowski
Rosja 2005 (110 min)
w.: Jewgienij Mironow, Aleksiej Sieriebriakow, Andriej Smoljakow
Jewgienij Wetrow miał wszystko: pieniądze, pozycję społeczną, atrakcyjną żonę. Miał również wrogów, którzy chcieli go zniszczyć. W dniu podpisania kontraktu z zagranicznym inwestorem, została zamordowana jego żona. Wszystkie poszlaki wskazują na to, że zabójcą jest Wetrow. Jewgienij ucieka więc przed milicją i przed mordercą, aby udowodnić swoją niewinność i samemu wymierzyć sprawiedliwość...
DUCH (Domowoj) reż. Karen Oganesjan
Rosja 2008 (104 min)
w.: Konstanty Chabeński, Władimir Maszkow, Czulpan Chamatowa
Autor kryminałów Anton Praczenko najwyraźniej się wypalił. Nieoczekiwanie w jego życiu pojawia się płatny morderca o pseudonimie Duch, który pomaga pisarzowi przezwyciężyć niemoc twórczą. Na jego oczach strzela do samochodu, w którym znajdują się dwie osoby. Odtąd zabójca staje się dlań inspiracją. Pokazuje mu brutalną stronę życia...
DYRYGENT (Diriżior) reż. Paweł Łungin
Rosja 2012 (86 min)
w.: Vladas Bagdonas, Inga Strelkowa-Obołdina, Karen Badałow
Nagroda za najlepszą rolę męską (V. Bagdonas) na MFF w Szanghaju'2012
Słynny dyrygent, razem ze swoją orkiestrą, jedzie na koncert do Jerozolimy. W trakcie pobytu w tym mieście, zaczynają się dziać dziwne rzeczy. Artyści, którzy przyjechali do Ziemi Świętej, czekają na jakiś cud. Każdy pragnie, aby za jego sprawą własne życie mogło ulec zmianie...
DZBAN (Кwewri) reż.: Iraklij Kwirikadze
ZSRR 1970 (27 min.)
w.: Buchuti Zakariadze, Genrietta Leżawa, Wachtang Sulachwelidze
Gogija nabył olbrzymi, gliniany dzban pod nowe zbiory winogron. Niestety, dzban doznał uszczerbku. Fachowiec "złota rączka" podejmuje się go skleić. Robi to jednak od środka, czym odcina sobie drogę odwrotu...
PŁYWAK (Płowiec) reż. Iraklij Kwirikadze
ZSRR 1981 (73 min)
w.: Elgudża Burduli, Rusłan Mikaberdze, Badur Cuładze
Grand Prix na MFF w San Remo'1987; nagroda za scenariusz na MFF w Tampere'1987
Opowieść o trzech pokoleniach jednej rodziny. Dziadek, ojciec i wnuk mają wspólną idee fixe: przepłynąć wpław morzem dwukrotnie większą odległość od kanału La Manche. Chodzi o jakiś stary zakład podjęty z pewnym Anglikiem wieki temu. Ale kolejni potomkowie rodu uznają go za nadal obowiązujący...
PODRÓŻ TOWARZYSZA STALINA DO AFRYKI (Amkhanag Stalinis mogzauroba aprikaszi) reż.: Iraklij Kwirikadze
Gruzja/Rosja 1991 (80 min)
w.: Ramaz Czchikwadze, Janri Lolaszwili, Zura Kipszidze
Kiedy w 1953 roku Stalin podupadł na zdrowiu, partyjni towarzysze postanowili znaleźć sobowtóra wodza, gotowego zastąpić go na oficjałkach. Wypadło na pewnego Żyda, którego poddano odpowiedniej obróbce. Ale wkrótce Słoneczko Pokoju zgasło, a sobowtór okazał się mocno kłopotliwym nabytkiem...
1001 PRZEPISÓW ZAKOCHANEGO KUCHARZA (Szekwarebuli kulinaris ataserti retsepti) reż. Nana Dżordżadze
Gruzja/Francja 1996 (100 min)
w.: Pierre Richard, Micheline Presle, Nino Kirtadze
Nagroda za najlepszą rolę męską (P. Richard) na MFF w Karlowych Warach'1996; nominacja do Oscara'1997 za najlepszy film obcojęzyczny
Pascal jest francuskim obieżyświatem i kolekcjonerem egzotycznych przepisów kulinarnych. W ich poszukiwaniu trafia na Kaukaz. I otwiera wykwintną restaurację w Tbilisi. Ale są lata 20. ubiegłego wieku. Widmo czerwonej rewolucji dociera także tutaj...