Biuro odzyskanych filmów

Dystrybucja kinowa - niegdyś w Związku Radzieckim, a później w Rosji - przechodziła różne meandry i ma swoje tajemnice. Obok filmów robionych na zamówienie aktualnej władzy, powstawały dzieła artystów obdarzonych niezależnością myślenia. Jedne z nich od razu trafiały na półki, inne na krótko pojawiały się na ekranach, by po poddaniu zmasowanej krytyce szybko z nich zniknąć. A jeszcze inne przemknęły przez nie niezauważone przez nikogo, cierpliwie czekając na szansę spóźnionego odkrycia. W Zwierzyńcu pokażemy niektóre z nich, którym przytrafiły się takie dziwne przypadki.

SZCZĘŚCIE (Szczastje) reż. Aleksandr Miedwiedkin

ZSRR 1935 (70 min)

w.: Piotr Zinowjew, Jelena Jegorowa, Nikołaj Czerkasow

Nie ma takiego nieszczęścia, które by nie spadło na głowę biednego chłopa Chmyra. Jego żona ma go w końcu dość i wyrzuca z domu tam, gdzie go oczy poniosą. Żegna go słowami: "Idź szukać szczęścia i nie wracaj z pustymi rękami". Chmyr wyrusza w drogę i trafia na rozstaje z trzema drogowskazami. "Pójdziesz w prawo, zginiesz" - głosi pierwszy. "Pójdziesz prosto, zdechniesz" - ostrzega drugi. "Pójdziesz w lewo, nie umrzesz, ale i żyć nie będziesz" - intryguje trzeci. Chmyr jeszcze nie wie, że to sama Rosja stanęła na rozdrożu i każdy wybór nie wróży nic dobrego...

PRZEWODNICZĄCY (Predsiedatiel) reż. Aleksiej Sałtykow

ZSRR 1964 (164 min)

w.: Michaił Uljanow, Iwan Łapikow, Nonna Mordiukowa

Jeden z najgłośniej dyskutowanych filmów w kinie radzieckim lat 60. Jego pomyślany demaskatorsko scenariusz (oparty na rozrachunkowej powieści Jurija Nagibina) miał na celu odsłonić działanie możliwie wielu mechanizmów społecznych i politycznych okresu "kultu jednostki". Ich obraz był uprzednio w kinie przesłonięty kurtyną milczenia lub przedstawiany tendencyjnie.

GRZĘZAWISKO (Trjasina) reż. Grigorij Czuchraj

ZSRR 1978 (132 min)

w.: Nonna Mordiukowa, Andriej Nikołajew, Wadim Spiridonow

Matrionie wojna zdążyła już zabrać najbliższych: najpierw poległ jej mąż, a potem starszy syn. Teraz armia upomina się o drugiego syna. Tym razem Matriona postanawia się zbuntować - nie odda swego dziecka na pewną śmierć. Takie wyzwanie, negujące sens ofiary dla Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, musiało spotkać się z potępieniem i ostracyzmem ze strony patriotycznie nastawionego otoczenia. Podobna fala krytyki spadła na reżysera, za próbę pokazania i zrozumienia takiej postawy. W rezultacie film trafił na półki.

ŻYCIE Z IDIOTĄ (Żizń s idiotom) reż. Aleksandr Rogożkin

Rosja 1993 (64 min)

w.: Aleksandr Romancow, Wiktor Choziainow, Siergiej Migicko

Adaptacja opowiadań Wiktora Jerofiejewa. Rogożkin sięga po raz kolejny po temat zafascynowania przemocą. Jego postacie są karykaturalne i jednocześnie archetypiczne: rozmamłany inteligent, proustowska kobieta i prostacki degenerat. Ich relacje przekładają się na ciąg obrazów hipnotyzujących swoją potwornością.

PŁASZCZ CASANOWY (Płaszcz Kazanowy) reż. Aleksandr Galin

Rosja/Włochy 1993 (94 min)

w.: Inna Czurikowa, Luca Barbareschi, Jekatierina Grabbe

Nagroda za najlepszą rolę kobiecą (I. Czurikowa) na festiwalu KINOTAWR'1994

Delegacja rosyjskich związkowców wybiera się do Wenecji. W towarzystwie przodowników pracy, Chloja wygląda jak "biała wrona". To jej pierwszy zagraniczny wyjazd i to od razu do ojczyzny Casanowy. Nic dziwnego, że z miejsca zadurzy się w przystojnym Włochu. Nie podejrzewa nawet, że to oszust żerujący na kobietach...

MISTRZ I MAŁGORZATA (Master i Margarita) reż. Jurij Kara

Rosja 1994 (125 min)

w.: Wiktor Rakow, Anastazja Wertyńska, Nikołaj Burlajew

Stosunkowo wierna ekranizacja nieśmiertelnej powieści Bułhakowa. Pojawiają się tu jednak postacie w książce pozornie nieobecne, aczkolwiek dla jej powstania ważne: Włodzimierz Lenin, Józef Stalin i Adolf Hitler (bal u Wolanda). Są za to wątki, które Kara pominął. Film był jedną z najdroższych produkcji kina rosyjskiego (15 mln $), ale wskutek pechowych okoliczności (robota Szatana?), miał swoją premierę dopiero po siedemnastu latach od powstania.

UCIECZKA (Pobieg) reż. Jegor Konczałowski

Rosja 2005 (110 min)

w.: Jewgienij Mironow, Aleksiej Sieriebriakow, Andriej Smoljakow

Jewgienij Wetrow miał wszystko: pieniądze, pozycję społeczną, atrakcyjną żonę. Miał również wrogów, którzy chcieli go zniszczyć. W dniu podpisania kontraktu z zagranicznym inwestorem, została zamordowana jego żona. Wszystkie poszlaki wskazują na to, że zabójcą jest Wetrow. Jewgienij ucieka więc przed milicją i przed mordercą, aby udowodnić swoją niewinność i samemu wymierzyć sprawiedliwość...

DUCH (Domowoj) reż. Karen Oganesjan

Rosja 2008 (104 min)

w.: Konstanty Chabeński, Władimir Maszkow, Czulpan Chamatowa

Autor kryminałów Anton Praczenko najwyraźniej się wypalił. Nieoczekiwanie w jego życiu pojawia się płatny morderca o pseudonimie Duch, który pomaga pisarzowi przezwyciężyć niemoc twórczą. Na jego oczach strzela do samochodu, w którym znajdują się dwie osoby. Odtąd zabójca staje się dlań inspiracją. Pokazuje mu brutalną stronę życia...

DYRYGENT (Diriżior) reż. Paweł Łungin

Rosja 2012 (86 min)

w.: Vladas Bagdonas, Inga Strelkowa-Obołdina, Karen Badałow

Nagroda za najlepszą rolę męską (V. Bagdonas) na MFF w Szanghaju'2012

Słynny dyrygent, razem ze swoją orkiestrą, jedzie na koncert do Jerozolimy. W trakcie pobytu w tym mieście, zaczynają się dziać dziwne rzeczy. Artyści, którzy przyjechali do Ziemi Świętej, czekają na jakiś cud. Każdy pragnie, aby za jego sprawą własne życie mogło ulec zmianie...

DZBAN (Кwewri) reż.: Iraklij Kwirikadze

ZSRR 1970 (27 min.)

w.: Buchuti Zakariadze, Genrietta Leżawa, Wachtang Sulachwelidze

Gogija nabył olbrzymi, gliniany dzban pod nowe zbiory winogron. Niestety, dzban doznał uszczerbku. Fachowiec "złota rączka" podejmuje się go skleić. Robi to jednak od środka, czym odcina sobie drogę odwrotu...

PŁYWAK (Płowiec) reż. Iraklij Kwirikadze

ZSRR 1981 (73 min)

w.: Elgudża Burduli, Rusłan Mikaberdze, Badur Cuładze

Grand Prix na MFF w San Remo'1987; nagroda za scenariusz na MFF w Tampere'1987

Opowieść o trzech pokoleniach jednej rodziny. Dziadek, ojciec i wnuk mają wspólną idee fixe: przepłynąć wpław morzem dwukrotnie większą odległość od kanału La Manche. Chodzi o jakiś stary zakład podjęty z pewnym Anglikiem wieki temu. Ale kolejni potomkowie rodu uznają go za nadal obowiązujący...

PODRÓŻ TOWARZYSZA STALINA DO AFRYKI (Amkhanag Stalinis mogzauroba aprikaszi) reż.: Iraklij Kwirikadze

Gruzja/Rosja 1991 (80 min)

w.: Ramaz Czchikwadze, Janri Lolaszwili, Zura Kipszidze

Kiedy w 1953 roku Stalin podupadł na zdrowiu, partyjni towarzysze postanowili znaleźć sobowtóra wodza, gotowego zastąpić go na oficjałkach. Wypadło na pewnego Żyda, którego poddano odpowiedniej obróbce. Ale wkrótce Słoneczko Pokoju zgasło, a sobowtór okazał się mocno kłopotliwym nabytkiem...

1001 PRZEPISÓW ZAKOCHANEGO KUCHARZA (Szekwarebuli kulinaris ataserti retsepti) reż. Nana Dżordżadze

Gruzja/Francja 1996 (100 min)

w.: Pierre Richard, Micheline Presle, Nino Kirtadze

Nagroda za najlepszą rolę męską (P. Richard) na MFF w Karlowych Warach'1996; nominacja do Oscara'1997 za najlepszy film obcojęzyczny

Pascal jest francuskim obieżyświatem i kolekcjonerem egzotycznych przepisów kulinarnych. W ich poszukiwaniu trafia na Kaukaz. I otwiera wykwintną restaurację w Tbilisi. Ale są lata 20. ubiegłego wieku. Widmo czerwonej rewolucji dociera także tutaj...