ZWIERZYNIEC
Zwierzyniec powstał w 1593 r. Na terenie włości szczebrzeskiej, włączonej do ordynacji przez Jana Zamoyskiego. Utworzono tu wówczas zwierzyniec myśliwski, ogrodzony 30- kilometrowym parkanem oraz wybudowano okazały dwór modrzewiowy. Dało to początek i nazwę miejscowości. W wieku XVII Zamoyscy podejmowali wielu znakomitych, królewskich gości: Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Wiśniowieckiego.
To tutaj rozkwitła miłość Marii Kazimiery d'Arquien i Jana Sobieskiego. W latach 1741-47 Teresa i Tomasz Zamoyscy ufundowali - jako votum dziękczynne za narodziny długo oczekiwanego syna - kościół na wyspie stawu, uformowanego w poprzednim stuleciu przez jeńców tureckich i tatarskich.
Na początku XIX w. Do Zwierzyńca przeniesiono Zarząd Ordynacji Zamoyskiej, co spowodowało intensywny rozwój miejscowości i powstanie kilku zakładów przemysłowych jak browar, fabryka wyrobów drzewnych i pierwsza w Polsce fabryka maszyn rolniczych.
Miłośnicy pieszych wędrówek mogą zwiedzać miasto i okolice na kilku szlakach turystycznych RPN, zaś rowerzyści znajdą wiele oznakowanych i nieoznakowanych tras rowerowych.
Istnieje też możliwość nauki jazdy konnej i przejażdżki bryczką lub rikszą. W upalne dni warto skorzystać z kąpieliska na stawach "Echo" i wypożyczalni sprzętu pływającego nad zalewem w Rudce lub spływu kajakowego po rzece Wieprz. W zimie czynna jest wypożyczalnia łyżew i nart, a strome stoki dostarczą narciarzom mocnych wrażeń. Zwierzyniec jest atrakcyjny przez cały rok.
Zwierzyniec warto zobaczyć
Zwierzyniec przez 350 lat związany był z Ordynacją Zamojską i właśnie materialne ślady po Ordynacji zaliczane są do najcenniejszych obiektów zabytkowych miasteczka. Koniecznie trzeba zobaczyć:
- barokowy kościół na wyspie z połowy XVIII w. Wystawiony przez rodzinę Zamoyskich jako wotum dziękczynne za narodziny syna Klemensa
- kompleks budynków byłego Zarządu Ordynacji z unikalną, stuletnią mapą dóbr Ordynacji (obecnie Zespół Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska)
- zabudowania 200 - letniego, ciągle czynnego browaru
- tzw. Pałac Plenipotenta z 1890 roku, obecnie siedziba Dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego.
Zwierzyniec w ciągu swego 400 - letniego istnienia miał bardzo burzliwą i ciekawą historię, której świadkami jest rekordowa ilość aż 35 pomników i tablic pamiątkowych. Do najciekawszych i najbardziej oryginalnych zaliczyć należy:
jedyny w Polsce pomnik szarańczy z 1711 roku
- tzw. Pomnik psa Marysieńki Sobieskiej na wyspie Stawu Kościelnego
- pomnik oko opatrzności
- pomnik poświęcony węgierskim ochotnikom Powstania Styczniowego
- pomnik ku czci poległych leśników, żołnierzy AK oraz BCh, a także tablica poświęcona jeńcom francuskim.
Godna zwiedzenia jest mało jeszcze popularna dzielnica Zwierzyńca ? Borek (położona na północ od ratusza). Zachowało się w niej ponad 70 drewnianych przedwojennych domów. Spacer ulicami Borku a szczególnie ulicą Wąską przenosi nas w klimaty dwudziestolecia międzywojennego.
Warto również rozejrzeć się po okolicach Zwierzyńca, by odkryć m.in.:
- dawną cerkiew z 1913 roku w Topólczy
- sieć wąwozów lessowych w okolicy Turzyńca i Topólczy
- kaplice i cmentarz ofiar pacyfikacji w Sochach
- przypominające żywe skanseny z roztoczańską tradycyjną zabudową wsie Turzyniec i dawny dwór w Obroczy (obecnie szkoła).